دستورالعمل ایمنی پارکینگ های مکانیزه مستقل
۱- دستورالعمل‌های ذیل صرفاً براي ساختمان‌های با کاربري پارکینگ مکانیزه کاربرد دارد و براي آن دسته از پارکینگ‌های مکانیزه که به طور ترکیبی با تصرفات دیگر مورداستفاده قرار می‌گیرد، کاربرد ندارد .
۲- در طراحی و ساخت پارکینگ‌های مکانیزه می‌بایستی راه دسترسی خودروهاي آتش‌نشانی در محل ورود خودروها ایجاد شود .
۳- راه دسترسی خودروهاي سنگین آتش‌نشانی و طراحی محوطه به‌گونه‌ای انجام شود که زمین آن مقاومت و تحمل حداقل ۳۰ تن وزن را در زمان عملیات (استقرار بالابر بر روي چهار جک) داشته و محکم‌بودن آن توسط مهندس ناظر تأیید شده باشد.
۴- جهت آسان بودن دسترسی نیروهاي آتش‌نشانی به ساختمان پارکینگ، اجراي سردرب در ورودي مجموعه مجاز نمی‌باشد .
۵- ورود افراد به ساختمان پارکینگ مکانیزه ممنوع بوده و این موضوع می‌بایستی از طریق استفاده از سنسورهاي مناسب و به‌کاربردن روش‌های مدیریتی کنترل شود و فقط راه‌های ورود اضطراري براي دسترسی آتش‌نشانان و یا پرسنل پارکینگ برای تعمیر و نگهداري در نظر گرفته شود.
۶- در مواقع انجام عملیات نگهداري، تعمیرات، اطفا حریق یا نجات ضروری است عملکرد پارکینگ کاملاً غیرفعال شود .
۷- حداقل مقاومت دیوارهاي جانبی پارکینگ یک ساعت اعمال شود .
۸- پارکینگ‌های مکانیزه بایستی به خاموش‌کننده‌های دستی از نوع پودری باقدرت خاموش‌کنندگی B 70 مجهز گردند و این خاموش‌کننده‌ها الزاماً در محل تحویل خودرو و یا قسمت ورود و خروج در دسترس باشند و تحت‌تأثیر عامل‌های جوی قرار نگیرند.
۹- هیچ‌گونه کالا یا تجهیزاتی نباید مانع دیده‌شدن خاموش‌کننده‌های دستی شود .
۱۰- مجموعه پارکینگ بایستی به سیستم اطفا دستی با منبع ذخیره آب، فشار و دبی مناسب تجهیز شود و همه ورودی‌ها و خروجی‌ها تحت پوشش جعبه آتش‌نشانی قرار داشته باشند . ( سیستم ترکیبی )
۱۱- در طبقه‌های مختلف پارکینگ و در نزدیک‌ترین محل به ورودی هر طبقه انشعاب کوپلینگی ۱٫۵ اینچ ایجاد گردد به‌نحوی‌که بتوان تمام سطح آن طبقه را به طور کامل و 100% پوشش داد. (سیستم ترکیبی)
۱۲- تجمع مایعات قابل‌اشتعال در کف پارکینگ باید توسط تجهیزات کشف و اعلام به نگهبان یا اپراتور اطلاع داده شده تا اقدامات ایمن‌سازی برای جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی صورت پذیرد.
۱۳- در ورودی پارکینگ و در مکان قابل رویت یک عدد شیر هیدرانت زمینی جهت استفاده اختصاصی مجموعه پارکینگ مکانیزه در نظر گرفته شود.
14- تهویه مکانیکی در پارکینگ‌های مکانیزه به نحوی ایجاد گردد که هوای محوطه پارکینگ به طور مداوم، هر یک ساعت دومرتبه تهویه گردد و قابلیت کنترل دستی سیستم تهویه نیز فراهم گردد. (در زمان عملیات اطفای حریق کنترل آن در اختیار آتش‌نشانان قرار گیرد)
15- راه‌های نفر رو در داخل پارکینگ‌های مکانیزه می‌بایست عرض حداقل برابر با ۹۲ سانتی‌متر داشته باشد.
16- چنانچه به‌منظور دسترسی آتش‌نشانان داخل پارکینگ مکانیزه از شیب‌راه یا پله استفاده گردد باید حداقل عرض معادل ۹۲ سانتی‌متر داشته باشد.
17- دورترین نقطه به پلکان دوربند و دودبند و یا محیط بیرون پارکینگ نباید مسیر پیمایش بیش از ۱۲۰ متر داشته باشد و این در صورتی است که تمام قسمت‌های پارکینگ مکانیزه تحت پوشش شبکه بارنده تأیید شده باشد.
۱۸- درب‌های پلکان دسترسی در طبقات باید مقاومتی برابر با یک ساعت در برابر حریق داشته باشند و از پنجره‌های کوچک چشمی نیز برخوردار باشند.
19- سیستم اطفای اتوماتیک آبی (Sprinkler) مطابق با NFPA13 در تمام قسمت‌های پارکینگ اجرا و در انواعی که فاقد سقف دائمی روی هر خودرو هستند می‌توان از اسپرینکلرهای دیواری استفاده نمود.
20- نصب سیستم اعلام حریق اتوماتیک و دستی مناسب و قابل‌اجرا باتوجه‌به شرایط پارکینگ با استفاده از تجهیزات استاندارد و تأیید شده ضروری است.
21- اجرای سیستم برق اضطراری در پارکینگ‌های مکانیزه ضروری است (مولد برق) این سیستم باید بتواند پمپ‌های مربوط به شبکه بارنده، جعبه‌های آتش‌نشانی، آسانسور آتش‌نشان، سیستم اعلام حریق، سیستم تهویه دود و روشنایی اضطراری را تغذیه نماید.
22- ضروری است در طبقاتی که پایین‌تر از همکف قرار گرفته‌اند سیستم اطفای اتوماتیک کف و یا سیستم‌های اطفای خودکار مشابه که قدرت اطفایی مناسب‌تری برای اطفای حریق مواد گروه B داشته باشند، طراحی و نصب گردد.
23- در سیستم‌های بالابر و جابه‌جایی خودروها سناریوی اجرایی و عملیاتی برای انتقال خودرو حریق‌زده به محل امن و تخلیه باید در نظر گرفته شود.
24- در پارکینگ‌های مکانیزه بزرگ که ظرفیت آنها بیش از سی دستگاه است، ضروری است که به ازاء هر ۳۰ دستگاه خودرو یک فضای محصور جداگانه با دیوارهای دارای مقاومت حریق ۲ ساعته جانمایی و اجرا گردد. در غیر این صورت نیاز به احداث پارکینگ‌های مکانیزه طبقاتی با جداکننده‌های مقاوم حریق است که ضوابط آن جداگانه اعلام خواهد شد.
دستورالعمل‌های پارکینگ‌های مکانیزه ترکیبی
۱- بندهای ذیل برای پارکینگ‌های مکانیزه که به‌صورت ترکیبی با تصرفات دیگر استفاده می‌شوند، کاربرد دارد.
2-پارکینگ‌هایی مکانیزه ترکیبی باید به‌گونه‌ای طراحی گردند که به‌محض ورود انسان در حیطه عملکرد پارکینگ، سیستم به‌صورت خودکار خاموش گردیده و تنها بعد از رفع خطر و توسط اپراتور مجدداً شروع به کار نماید.
3- سیستم‌های ایمنی پارکینگ‌های مکانیزه ترکیبی باید حداقل از دولایه حفاظتی برخوردار باشند، به‌نحوی‌که در صورت بروز نقص فنی در عملکرد یکی از آنها، لایه بعدی عمل نموده و ایمنی سیستم تأمین شود.
4- دیوار طبقات پارکینگ مکانیزه ترکیبی باید از مصالحی ساخته شوند که حداقل دو ساعت در برابر حریق مقاومت داشته باشند.
5- در طبقات پارکینگ‌های مکانیزه ترکیبی (سقف و کف هر طبقه) از مواد و مصالح ثابت و غیر متحرک (نظیر بتون) ساخته شده باشند. پارکینگ‌های مکانیزه‌ای که دارای سقف و کف فلزی متحرک هستند، قابل‌قبول نمی‌باشند.
6- در پارکینگ‌های مکانیزه ترکیبی طبقاتی، سقف‌ها و دیوارهای جانبی که به‌عنوان فصول مشترک بین پارکینگ و سایر کاربری‌ها در نظر گرفته می‌شوند باید از مصالحی با حداقل سه ساعت مقاومت در برابر حریق ساخته شود.
۷- کنترل و تهویه دود حاصل از بروز آتش‌سوزی در پارکینگ مکانیزه ترکیبی باید به‌گونه‌ای طراحی و اجرا گردد تا دود حاصل از آن، متصرفان کاربری‌های فوقانی را تحت‌تأثیر قرار ندهد.
8- قابلیت دسترسی ایمن برای آتش‌نشانان در تمام طبقات پارکینگ مکانیزه ترکیبی ایجاد شده باشد (دسترسی از طریق پلکان یا شیب‌راه امکان‌پذیر است.)
۹- ورود راننده و سرنشین به داخل فضای پارکینگ مکانیزه ترکیبی طبقاتی مطلقاً ممنوع بوده و تجهیزات و سیستم‌های مکانیزه و مدیریتی برای رعایت این موضوع باید در نظر گرفته شود.
10- در طراحی و ساخت پارکینگ‌های مکانیزه ترکیبی طبقاتی باید مسیر دسترسی خودروهای آتش‌نشانی در محل ورود خودروها ایجاد گردد.
11- مسیر دسترسی خودروهای سنگین آتش‌نشانی و محوطه‌سازی به‌گونه‌ای انجام شود که زمین آن تحمل مقاومت در برابر حداقل ۳۰ تن وزن را در مواقع عملیات (استقرار بالابر بر روی چهار جک) داشته و استحکام آن توسط مهندس ناظر دارای پروانه از سازمان نظام‌مهندسی تأیید شده باشد.
12- جهت سهولت دسترسی نیروهای آتش‌نشانی به محل ورودی ساختمان پارکینگ، اجرای سردرب با ارتفاع کمتر از ۴٫۵ متر در ورودی مجموعه مجاز نمی‌باشد.
13- ساختمان پارکینگ مکانیزه ترکیبی نباید قابل‌دسترسی برای عموم باشد و باید تنها راه‌های ورود اضطراری، برای دسترسی آتش‌نشانان و یا پرسنل پارکینگ به‌منظور تعمیر و نگهداری احداث گردد.
14- هنگام انجام عملیات نگهداری، تعمیرات، اطفای حریق و یا نجات، ضروری است که عملکرد پارکینگ کاملاً غیرفعال گردد.
15- پارکینگ‌های مکانیزه باید به خاموش‌کننده‌های دستی از نوع پودری باقدرت خاموش‌کنندگی B70 و یا خاموش‌کننده‌های با شرایط بهتر مجهز گردند و این خاموش‌کننده‌ها لازم است در محل تحویل خودرو و یا قسمت ورود و خروج در دسترس باشند.
۱۶- هیچ‌گونه کالا یا تجهیزاتی نباید مانع رویت خاموش‌کننده‌های دستی شود.
17- مجموعه پارکینگ ترکیبی باید به سیستم اطفای دستی با منبع ذخیره آب، فشار و دبی مناسب مجهز گردیده و تمام ورودی‌ها و خروجی‌ها تحت پوشش جعبه آتش‌نشانی قرار داشته باشند. (سیستم اطفای آبی ترکیبی)
18- اجرای سیستم اطفای اتوماتیک آبی (Sprinkler) مطابق با NFPA13 در تمام قسمت‌های پارکینگ الزامی است.
19- در پارکینگ‌های مکانیزه ترکیبی، ضروری است که کف طبقات به‌صورت یکپارچه اجرا و فاقد هر گونه ارتباط با طبقات دیگر باشد به‌نحوی‌که از سرایت آتش به طبقات بالاتر و نشت بنزین به طبقات پایین‌تر جلوگیری گردد.
20- در محل توقف خودرو می‌بایست سیستم زه‌کشی (Drainage) تعبیه تا در صورت نشت بنزین، به‌صورت ایمن به منبع جمع‌آوری هدایت شود.
۲۱- تجمع مایعات قابل‌اشتعال در منبع جمع‌آوری باید توسط تجهیزات کشف و اعلام به نگهبان یا اپراتور اطلاع داده شده تا اقدامات ایمن‌سازی برای جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی صورت پذیرد.
22- تهویه مکانیکی در پارکینگ‌های مکانیزه به نحوی ایجاد گردد که هوای محوطه پارکینگ به طور مداوم، (هر یک ساعت دومرتبه) تهویه گردد و فراهم‌ساختن قابلیت کنترل دستی سیستم تهویه محصولات حریق که به میزان ۶ بار در ساعت در نظر گرفته می‌شود الزامی است و در زمان عملیات اطفای حریق کنترل آن در اختیار آتش‌نشانان قرار خواهد گیرد.
۲۳- در محل ورودی پارکینگ و در مکان قابل رویت یک عدد شیر هیدرانت زمینی جهت استفاده اختصاصی مجموعه پارکینگ مکانیزه در نظر گرفته شود.
۲۴- راه‌های نفر رو در داخل پارکینگ‌های مکانیزه می‌بایست عرض حداقل برابر با cm92 داشته باشد.
۲۵- چنانچه به‌منظور دسترسی آتش‌نشانان داخل پارکینگ مکانیزه از شیب‌راه یا پله استفاده گردد باید حداقل عرض معادل cm92 داشته باشد.
۲۶- دورترین نقطه به پلکان دوربند و دودبند و یا محیط بیرون پارکینگ نباید مسیر پیمایش بیش از ۱۲۰ متر داشته باشد و این در صورتی است که تمام قسمت‌های پارکینگ مکانیزه تحت پوشش شبکه بارنده تأیید شده باشد.
۲۷- ضروری است تمام طبقات پارکینگ توسط یک پلکان مستقل دارای شرایط ذکر شده ذیل قابل‌دسترسی باشند:
• دوربندی و دودبندی کامل
• دارای سیستم تهویه مطابق استاندارد ملی و یا معتبر بین‌المللی
• مجهز به سیستم روشنایی اضطراری با باطری به میزان حداقل ۳ ساعت
۲۸- درب‌های پلکان دسترسی در طبقات باید مقاومتی برابر با یک ساعت در برابر حریق داشته باشند و از پنجره‌های کوچک چشمی مجهز به شیشه مقاوم نیز برخوردار باشند.
۲۹- پارکینگ‌های مکانیزه‌ای که بیش از ۹ متر ارتفاع یا عمق دارند باید به آسانسور مخصوص آتش‌نشانی مجهز باشند.
۳۰- ایجاد سیستم ارتباطی دوسویه بین اتاق کنترل پارکینگ و آسانسور آتش‌نشان ضروری است.
۳۱- نصب سیستم اعلام حریق اتوماتیک (قابل‌اجرا) باتوجه‌به شرایط پارکینگ با استفاده از تجهیزات استاندارد و تأیید شده ضروری است.
۳۲- اجرای سیستم برق اضطراری در پارکینگ‌های مکانیزه ضروری است (مولد برق). این سیستم باید بتواند پمپ‌های مربوط به شبکه بارنده، جعبه‌های آتش‌نشانی، آسانسور آتش‌نشان، سیستم اعلام حریق و سیستم تهویه دود و روشنایی اضطراری را تغذیه نماید.
۳۳- علایم راهنما برای هدایت ایمن خودروها به قسمت تحویل خودرو، نصب گردد. همچنین محل پلکان اضطراری و موقعیت درب‌های آن می‌بایست به‌سهولت قابل‌تشخیص باشند.
۳۴- به دلیل کاربرد فولاد در سازه پارکینگ‌های مکانیزه و ضعف ذاتی فولاد در برابر حرارت، لازم است به‌منظور حفاظت سازه و حفظ یکپارچگی آن در زمان آتش‌سوزی، تمام قسمت‌های سازه با استفاده از پوشش‌های مقاوم حریق استاندارد به میزان ۲ ساعت مقاوم‌سازی شود.
۳۵- به هنگام بهره‌برداری و اخذ تأییدیه ایمنی از سازمان آتش‌نشانی، ارائه مدارک فنی، جدول محاسبات ضخامت پوشش ضدحریق، تأییدیه‌های کیفی معتبر، و فرم گزارش فنی مهندسین مجری که به تأیید کارفرما و شهرداری رسیده باشد، الزامی است.
۳۶- در مواردی که عمق طبقات زیرزمین از ۹ متر بیشتر است (مبنای محاسبه از میانگین تراز زمین طبیعی معبر ورودی تا کف پایین‌ترین طبقه باشد) ضروری است در طبقاتی که پایین‌تر از همکف قرار گرفته‌اند، سیستم اطفای اتوماتیک کف یا سیستم‌های اطفای خودکار مشابه که قدرت اطفایی مناسب‌تری برای اطفای حریق مواد گروه B داشته باشند، طراحی و نصب گردد.
۳۷- در سیستم‌های بالابر و جابه‌جایی خودروها، سناریوی اجرایی و عملیاتی برای انتقال خودرو حریق‌زده به محل امن و تخلیه باید در نظر گرفته شود.
۳۸- تمام نکات ایمنی در سیستم‌های الکتریکی اعم از محاسبات قطر و نوع هادی‌ها، فیوزها، عایق‌ها، چراغ‌های سیگنال، و… باید مطابق مقررات ملی ساختمان مبحث سیزدهم یا مقررات معتبر بین‌المللی رعایت گردد. درهرصورت اجرای سیستم ارتینگ با مقاومت حداکثر ۲ اهم در همه اجزای سیستم الکتریکی ضروری است.
۳۹- نصب سیستم صاعقه گیر با استفاده از سیستم فعال (active) و با رعایت استانداردهای مرتبط الزامی است.
دستورالعمل پارکینگ‌های مکانیزه پازلی (زیر – رو)
ساده‌ترین آنها، فضای پارک یک خودرو را به دو فضای پارکینگ افزایش می‌دهد که آنها را پارکینگ‌های پازلی یا زیر-رو می‌نامیم. مکانیزم عملکرد این نوع پارکینگ‌ها ممکن است متفاوت باشد اما نتیجه کار یکی است. لازم به ذکر است نوعی از این پارکینگ‌ها که خودرو بر روی سطح شیب‌دار قرار می‌گیرد به دلیل خطرات احتمالی مورد پذیرش سازمان آتش‌نشانی تهران قرار ندارد.
۱- اجرای پارکینگ‌های پازلی صرفاً در پارکینگ‌های دارای رمپ و پلکان دسترسی مورد تأیید سازمان آتش‌نشانی قابل‌اجرا است.
۲- پارکینگ‌های مکانیزه پازلی حداکثر تا دوطبقه مورد تأیید سازمان آتش‌نشانی تهران قرار داشته و تعداد طبقات بالاتر مورد قبول واقع نخواهد شد.
۳- انواعی از این پارکینگ‌ها که دارای سطوح شیب‌دار هستند و خودرو همواره در حالت شیب‌دار قرار می‌گیرد مورد تأیید این سازمان نمی‌باشد.
۴- سیستم‌های ایمنی پارکینگ‌های پازلی باید حداقل از دولایه حفاظتی برخوردار باشند، به‌نحوی‌که در صورت بروز نقص فنی در عملکرد یکی از آنها، لایه بعدی عمل نموده و ایمنی سیستم تأمین شود.
۵- در محل قرارگیری پارکینگ‌های مکانیزه پازلی باید سیستم اطفای خودکار آبی طراحی و نصب گردد و برای هر خودرو حداقل دو اسپرینکلر در نظر گرفته شود.
۶- جانمایی اسپرینکلرها می‌بایست به‌گونه‌ای طراحی و اجرا گردد که هنگام فعال‌شدن، آتش‌سوزی را کنترل و مهار نماید.
۷- قراردادن خاموش‌کننده دستی مناسب نظیر پودر و گاز با ظرفیت حداقل ۶ کیلوگرم و به ازاء هر دو دستگاه خودرو حداقل یک دستگاه خاموش‌کننده در محل پارکینگ‌های پازلی ضروری است.
۸- سایر تمهیدات ایمنی نظیر جعبه آب آتش‌نشانی و شبکه بارنده، همانند پارکینگ‌های معمولی باید در این گونه پارکینگ‌ها نیز رعایت گردد.
۹- این دستورالعمل به‌کارگیری هر گونه تمهیدات ایمنی روزآمد و بهینه را نقض نمی‌نماید، لیکن کاربرد آنها می‌بایست با مشورت و نظر کارشناسان آتش‌نشانی صورت پذیرد.